En İdeal 5 Çaydanlık Modeli

Çay ve kahve demlemenin bir hayli hoşlanıldığı Türk mutfağında çaydanlıkların çok özel bir yeri vardır. Dolayısıyla çaydanlık çeşitlerinin çok fazla olması natürel bir gidişattır. Hemen her kesime hitap edilen çok rakamda çaydanlık cinsi vardır ve her birinin kendine özgü özelliği mevcuttur. Mevzubahisi özellikler istikametinde ve lüzumlar korunarak ideal ürünü bulabilmek olasıdır. Genel olarak çaydanlık çeşitleri, ufak ve büyük olmak üzere iki ana gruba parçalayabilir. Bu çok genel bir gruplandırma olsa da kullanıcılar açısından büyük ehemmiyet talep eder. Ufak çaydanlık modelleri az popülasyonlu konutlarda, büyük boy çaydanlıklar ise daha kalabalık civarlarda kullanılır. Tek karakter kullanımlar için ise ufak boy çaydanlık yerine mini çaydanlık modelleri değerlendirilebilir. Aynı biçimde tekli çaydanlık da bir seçenek olabilir. Tekli modeller genellikle tek parçadır ve demlikten oluşur. Birkaç kadehlik çay demlemek için idealdir. Hemen her gruba hitap edebilen modeller ise orta boy çaydanlıklardır.

Özel arzlara yanıt verebilen ve pratik kullanım sunan çaydanlık çeşitleri de vardır. Süzgeçli çaydanlık bunlardan biridir. Bir Hayli değişik çay cinsi vardır ve yaygın kullanılan cinsler, genellikle ufak yapraklı olanlardır. Bu ufak yapraklar, çay doldururken kadehe düşebilir. Böyle bir vaziyet ise çay içme sevincini negatif tesirler. Bayağı olarak el dayanağıyla kadehin üzerine bir süzgeç yakalanabilir. Fakat bunu pratik hâle getirmek için süzgeçli modeller seçim edilmelidir. İç kısmında süzgeç olan bu modeller sayesinde çay yaprakları kadehe düşmez. Bir öteki pratik model ise musluklu olandır. Musluklu çaydanlık, daha çok semaver olarak öğrenilen modeldir. Bazı çeşitlerinde yalnızca su haznesinde musluk varken kimilerinde iki musluk vardır. Çift musluklu olanlarda hem çay hem de su değişik musluklardan kadehe doldurulur. Bu modellerin kapasitesi çok yüksektir ve genellikle çok kalabalık civarlarda kullanılır.

Lüzumlar ve arzlar çoğaldıkça, çaydanlık modelleri de çeşitlenmektedir. Mevzubahisi çeşitlenmede tesiri olan etkenlerden biri ise imal malzemesidir. Çaydanlıkların gövde malzemesi; demleme süresi, lezzet, pratik kullanım, dayanıklılık, uzun ömür ve şık görünüm gibi pek çok ayrıntı düşünülerek tanımlanır. Bu yönde sıkça kullanılan modeller arasında, ilk sıralarda emaye çaydanlık vardır. Emaye, mutfak malzemelerinde kullanılan yaygın materyallerinden biridir. Pek çok taşıt gereç, emaye ile üretilir. Emaye, çaydanlıkta da sıkça kullanılan bir malzemedir. Bunun ehemmiyetli nedenlerinden biri uzun ömürlü ve ekonomik bir malzeme olmasıdır. Bayağı çaydanlıklar genellikle emaye malzemeye sahip olur. Tek dezavantajı, zamanla parlaklığını yitirmesidir. Fakat bu problem, ayrıntılı bir paklik ile çözülebilmektedir.

Çelik çaydanlık modelleri de özellikle çeyiz setlerinin bırakılmazları arasındadır. Yaygın bir biçimde kullanılma nedeni ise paslanmaya karşı dayanıklı olmasıdır. Paslanmaz çelik çaydanlıklar son derece uzun ömürlü olup parlaklığını da kolay kolay kaybetmemektedir. Bu sebeple çelik çaydanlık büyük boy olarak seçim edilebilir. Sık kullanıma uygun bir materyal olup sağlam ve dayanıklıdır. Aynı ayrıntılar, döküm çaydanlık için de büyük miktarda geçerlidir. Döküm, özel bir biçimde üretilen ve öteki materyallerden daha sert bir yapıya sahip olan bir malzemedir. Bu malzeme ile üretilen her ürün gibi çaydanlıklar da ağır olur. İçerisinde bir de çay ve su ilave edildiğinde ağırlığı ehemmiyetli miktarda çoğalır. Bu sebeple dikkatli bir biçimde kullanılmalıdır. Ayrıca sıhhatli imal malzemelerinden biri olarak öğrenilir. İçerisinde su kaynatıldığında gıda bedelleri kaybolmaz ve çay her zaman lezzetli olur.

Sıhhatli materyal denildiğin akla ilk gelen her zaman sırça olmaktadır. Bu vaziyet çaydanlıkta da pek değişik değildir. Sırça çaydanlıklar, sıhhatli olmaları açısından yoğun bir biçimde önerilirler. Kullanıcılar da sırça materyalden çoğunlukla memnun kalırlar. Ayrıca gurmelere göre lezzetli bir çay da sırça malzemeden üretilen çaydanlıkların içerisinde yapılmaktadır. Öyle ki su haznesinin malzemesi fark etmeksizin demlik kısmı sırça olan pek çok çaydanlık modeli vardır. Sırça kadar olmasa da porselen de eş nedenlerden dolayı sıklıkla seçim edilir. Porselen çaydanlıklar için bir başka seçim nedeni ise şık olmasıdır. Çoğunlukla beyaz renkte olup mutfaklarda ve masalarda ciddi bir fark yaratır. Şık bir çaydanlık kullanmak isteyenler, porselen materyale yönelebilir. Bu modellerde genellikle hem demlik hem de su haznesi porselen malzemeden üretilir. Böylece tatmin edici bir tamlık yaratılır. Porselen fincanlar ile harikulade bir biçimde ekip olarak kullanılabilir.

Çaydanlık modellerinde çok değişik materyaller görmek olasıdır. Genellikle tava ve tencerede kullanılan granit de bunlardan biridir. Granit çaydanlık, pratik kullanım ve kolay arınma gibi avantajlar sunar. Gümüş çaydanlık ise daha çok süsleyici emelle satın alınır. Süsleyici emelle kullanılan bir öteki model ise bakır çaydanlıktır. Alüminyum çaydanlıklar parlaklıklarından dolayı seçim edilirken krom çaydanlık, dayanıklılığı sebebiyle kullanılmaktadır. Granit çaydanlık modelleri de dayanıklılıkları ile öne çıkan modeller arasındadır. Zira granit oranla yeni sayılabilecek bir malzemedir ve özellikle çeyiz setlerinin ehemmiyetli bir bitiricisidir. Öteki materyaller ise daha çok ananesel olarak kabul edilir. Seyrek seçim edilen bu materyallerin kullanım sıklığı da düşüktür.

Bayağı çaydanlıkların dışında şık görünen ya da daha işlevsel bir biçimde kullanılabilen değişik modeller de vardır. Elektrikli çaydanlık modelleri bunlardan biridir. Hemen her taşıt gerecin elektronik modelinin çıktığı yeni teknolojik yarıyıldan çaydanlıklar da kısmetini almıştır. Elektrik ile çalışan bu modeller, tüpe ve ocağa olan gereksinimi ortadan kaldırmaktadır. Bununla beraber suyu daha süratli kaynatmakta ve çayın daha uzun süre sıcak kalmasını sağlamaktadır. Elektrikli sırça çaydanlık da kullanışlı bir seçenek iken uslu çaydanlık modelleri de yavaş yavaş popüler olmaya başlamıştır. Uslu olarak nitelendirilen bu değişik model, zaman ayarı ve sesli ihtar gibi özellikleri ile dikkat toplar.

Düdüklü çaydanlık ise ilkel uslu model olarak gösterilebilir. Zira bu modelde de sesli ihtar özelliği mevcuttur. Düdüklü tencere anlamı ile çalışan bu tipler elektrikli değildir. Tüp ya da ocak üzerinde kullanılır ve içerisindeki su kaynadığında, düdük sesi çıkararak ihtar verir. Kullanım stili açısından değişik olarak nitelendirilebilecek bir başka model de semaverdir. Semaver çaydanlık, vasati modellerden daha büyük olur. Kömürle ve elektrikle çalışan modelleri mevcuttur. Oldukça geniş bir su haznesi ve demliği vardır. Ayrıca musluğu da bulunur ve su haznesi değişmezdir. Demlik ile doldurulan çaya musluktan sıcak su ilave edilir. Konutlardan ziyade düğün ve cenaze gibi merasimlerde ya da bunlara eş kalabalık civarlarda kullanılır.

Değişik çaydanlık modelleri saymakla bitmez fakat öne çıkanlar arasında saydam olanlar da gösterilebilir. Saydam çaydanlıklar, çoğunlukla sırça malzemeden üretildikleri için seçim edilirler. Borosilikat gibi materyallerin de kullanıldığı bu modeller oldukça yaygındır. Yaygın olmayan fakat değişik yapılarıyla dikkat toplayan modellerden biri ise çift taraflı çaydanlıktır. Aynı biçimde Japon çaydanlık modelleri de Türk mutfağında çok fazla kullanılmaz. Ama son derece kullanışlı ve pratik bir stili vardır. Çay tüketimi erişkinlere özgü gibi görünse de reelinde çocuklar da çayı çok hoşlanır. Bu surattan çocuklar için çay tüketimini cümbüşlü hâle getiren değişik çaydanlık tipleri de vardır. Çoğunlukla canlı renkler ve hayvan figürleri kullanılır. İnekli çaydanlık, çocuklara müteveccih modellere misal olarak gösterilebilir.

Kullanım yerine göre çaydanlık tercihi yaparken dikkat edilecek ilk unsur, kullanım yerindeki birey rakamıdır. Ufak aileler için standart ebatlar uygun iken kalabalık civarlar için 7 litre çaydanlık gereksinimi olabilir. Bunun dışında ehemmiyet talep eden öteki unsur elbette görseldir. Tasarımına ve rengine dikkat etmek gerekir. Çaydanlıklar çoğunlukla mutfağa konumlandırılır ve mutfak dekorasyonunun bir parçası olabilir. Bunun için doğru renk tercihi ehemmiyetlidir. Emaye modeller için beyaz ve yeşil gibi renkler öne çıkar. Beyaz emaye çaydanlık sadelik hoşlananlara hitap eder. Yeşil emaye çaydanlık ise kullanım yerine enerji katmak isteyenlerin gözdeleri arasındadır. Aynı biçimde kırmızı çaydanlıklar da bu emel ile kullanılabilir.

Mevzubahisi kullanım yerine hareket katmak olduğunda ise seçimler desenli çaydanlıklardan yana olur. Damalı çaydanlık daha sakin bir görüntü verirken çiçekli çaydanlıklar, özellikle bayanların gözdesi olarak görülebilir. Renkli çaydanlık modelleri arasında siyah da son derece popülerdir. Siyah çaydanlık çeşitleri, renkten gelen ağırlıktan dolayı her zaman şık bir görünüme sahip olur. Şık görünüm için mavi çaydanlık tasarımlarına da göz atılabilir. Bu mevzuda bir başka seçenek de retro çaydanlık modelleridir.

Sofra & mutfak ve daha pek çok değişik yerde çaydanlık görmek olasıdır. Zira Türkiye’de çay tüketimi emin bir saate ya da güne bağlı değildir. Kahvaltıdan akşam yemeği sonrasına kadar her an çay harcanabilir. Bu gidişat da çaydanlıkların çok sık kullanılmasına neden olmaktadır. Sık kullanılan çaydanlıklar ise daha süratli kirlenir. Kirlenen bu taşıtın sıhhatli ve uzun ömürlü kalabilmesi için ise temiz yakalanması gerekir. Zaman zaman rutin paklik dışında ayrıntılı bir pakliğe de lüzum dinlenir. Sık kullanım neticeyi demliğin iç kısmı kararabilir. Su haznesinin iç kısmı ise genellikle kireç meblağ. Dış gövde de etrafsal etkenlerden ve sıcaklıktan etkilenerek kirlenebilir. Tüm bu etmenler istikametinde formunu kaybeden çaydanlığı bayağı yöntemlerle arınmak muhtemel olmayabilir. Bu noktada değişik yöntemler sınamak gerekebilir.

Çaydanlık pakliğinin ilk kaideyi, sık sık arınmaktır. Uzun süre arınılmadığı takdirde kirler kalıcı olabilir. Rutin paklik sürecinde ise bulaşık deterjanı kullanılabilir. Bulaşık cihazında yıkamak da iyi bir arınma yöntemidir fakat her model, cihazda yıkamaya uygun olmayabilir. Cihazda yıkanabilir olmayan bir çaydanlığı cihaza atmak ise ürüne hasar verir. Özellikle son zamanlarda elektrikli modellerin daha sık kullanıldığı düşünüldüğünde, bulaşık cihazı ideal bir seçenek olmayabilir. Demlikteki kararmalar ve su haznesindeki kireç yıkıntıları için ise zaman zaman kimyevi içerikli arınıcı malzemeler kullanılabilir. Bu malzemeler son derece tesirlidir fakat kimyevi içerikli olmaları tehlike doğurabilir. Kimyevi yıkıntıları bütün anlamıyla gidermek çok güç olduğu için de bu yöntem çok fazla önerilmez. Dolayısıyla doğru paklik yöntemi, ananesel yollara müracaat etmektir.

Konutta çaydanlık pakliğinde limon tuzu, limon, sirke, karbonat ve tuz gibi malzemeler rahatlıkla kullanılabilir. Bu mevzuda özellikle şikâyet edilen vaziyet, su kaynatılan kısımda oluşan kireçlenmelerdir. Ağ suları genellikle kireçli olur. Temiz ağ suyunun temiz olduğu şehirlerde dahi, az ölçüde de olsa kireç bulunmaktadır. Dolayısıyla zamanla bir kireç katmanı oluşması basmakalıptır. Ayrıca ne kadar temiz kullanılırsa kullanılsın, kireç katmanının yaradılışı kaçınılmazdır. Kireç katmanından kurtulmanın pratik yollarından biri ise limon tuzu kullanmaktır. Bir ölçü limon tuzunun su ile beraber kaynatılması, çaydanlıktaki kirecin çözülmesini sağlar. Aynı mesele için kullanılabilecek bir başka malzeme ise sirkedir. Hemen her paklik operasyonu için kullanılabilen sirke, bu mevzuda da güçlü bir tesire sahiptir. Sirke tek başına kirece karşı tesir gösterebilmektedir. Bir ölçü su ile karıştırılıp on dakika kadar kaynatıldığında, çaydanlığın kireçli kısmı pak olur ve gözle görünür bir parlaklık elde edilir.

Tüplü ocakta ya da doğrudan tüp üzerinde kullanılan çaydanlıklarda sık sık ortaya çıkan meselelerden biri yanma ve buna bağlı kararmadır. Özellikle pikniklerde kullanılan çaydanlıklar piknik tüplerin, mangalların ya da doğrudan bir ateşin üzerine konulabilir. Bu biçimde demlenen çayların harikulade bir lezzeti olur fakat sonrasında paklik güç olabilir. Pakliği kolaylaştırmanın yöntemi ise sirke ve tuzdur. Elma ya da üzüm sirkesinin de kullanılabildiği bu yöntemde beyaz sirke daha yüksek tesir göstermesi ile öne çıkar. Bir kadeh sirkenin içerisinde bir kaşık tuz atarak pratik bir biçimde tesirli bir karışım hazırlanabilir. Bu karışım, bir fırça ya da bez desteği ile çaydanlığın yanmış yüzeyine uygulanmalıdır. Uygulama sırasında çizilmelere neden olmayacak yumuşak bir materyal kullanılmalıdır. Uygulamanın ardından duruladıktan sonra yanık izi tamamen kaybolur. Bir öteki problem de matlaşma ve pislenmedir. Pek çok değişik sebepten dolayı çaydanlıklar mat ve kirli görünebilir. Bu gidişatın çözümü ise sirke ve karbonat ikilisidir. İki malzeme bir kapta karıştırıldığında macun kıvamına kazanç. Çaydanlığın dış yüzeyi, elde edilen bu karışım ile kaplanır. Bir süre bekledikten sonra durulamak yeterlidir.

Model ve çeşidin çok olduğu her ürünnam maliyetinde görüldüğü gibi çaydanlık maliyetlerinde de değişkenlik görülebilir. Bu gidişatın başlıca etmeni model ve imal malzemesi olsa da pek çok değişik etken de mevcuttur. Bayağı modeller, elektrikli olanlara göre daha uygun maliyetlerle satılır. Zira ekstradan rastgele bir işlevi yoktur. Elektriklilerde ise çok rakamda işlev olduğu için maliyet daha yüksek olabilir. Mevzubahisi imal materyali olduğunda da maliyetlerin değişken olması natürel bir gidişattır. Paslanmaz çelik ve bakır çaydanlık maliyetleri arasında fark olması muhtemeldir. Fark oluşturan bir başka vaziyet ise ebat ve kapasitedir. Ufak, orta ve büyük gibi üç temel sınıfa parçaladığında, ebat geliştikçe maliyet de çoğalır. Bunların yanında bir de endüstriyel emellerle kullanılan, çok geniş kapasiteli modeller de vardır. Bu tip ürünlerde üretici işletmenin de maliyetlerde tesiri çok büyüktür. Marka kavramı, ürünnam niteliğini tanımladığı için maliyeti de doğrudan tesirler. Dolayısıyla aynı kalitelere sahip iki çaydanlığın değişik seviyelerde maliyetlendirilmesi de basmakalıptır.